سنگ مرمریت و چگونگی تشکیل آن

این مقاله که توسط سپاهان برش کوه گرد آوری و تنطیم شده است در مورد سنگ های معدنی و سنگ مرمریت میباشد.

يكي از زيرساختهاي توسعه اقتصادي هر جامعه اي بخش معدن مي باشد چرا كه زمينه ساز خودكفايي و خودباوري در آن جامعه مي شود. در واقع صنايع پايين دستي و مصرفي كاملاً بر منابعي چون معادن، نفت و گاز و حتي ذخائر زير زميني آب به عنوان ذخائر استراتژيك وابسته هستند .

ايران از نظر منابع معدني در رديف كشورهاي غني به شمار مي آيد و در اكثر اين معادن (در حدود 80 درصد) از روش سيم برش براي استخراج استفاده مي شود. از 30 سال گذشته تاكنون، كشورهاي خارجي در زمينه سنگ پيشرفتهاي زيادي كرده اند و در اين دوران نظرشان به سوي سنگهاي تزئيني ايران معطوف شده است.

با توجه به اهمیت و لزوم استفاده از منابع طبیعی و بکار گیری آن در سطوح مختلف زندگی، راهی بجز آن نمی بینیم که بسان کشورهای پیشرفته و در حال توسعه با استفاده از فناوری روز در شناخت و بهره گیری از این نعمات خدادادی بکوشیم و از این حیث نیز کشور ما بدلیل برخورداری از منابع عظیمی چون نفت و گاز، موادمعدنی فلزی مانند مس ، آهن و… ، مواد معدنی غیر فلزی مانند انواع خاکهای صنعتی و بالاخص منابع متنوعی از سنگهای تزئینی که از جمله کشورهای غنی محسوب می گردد خود انگیزه ای بسیار قوی ایجاد می‌نماید تا با اتکا به دانش متخصصان و تجربیات کهن و نیز جلب مشارکت سرمایه گذاران در این راستا ، به کشف و استخراج این مواد بپردازیم.

بعلت واقع بودن کشور ما بر روی کمربند چین خوردگی آلپ – هیمالیا و تأثیر عوامل تکتونیکی بر روی آن، دارای منابع معدنی غنی از ذخایری چون مواد معدنی فلزی، انواع سنگهای تزئینی، زغالسنگ، نفت و گاز ، مواد معدنی غیر فلزی و …. می باشد ، اما بعلت نیاز بیشتر کشورها به نفت و عدم وجود سیاستها و راهکارهای مناسب در استفاده و بهره‌برداری بهینه از سایر منابع ، لذا در آغاز توجه خاصی بر اکتشاف و استخراج منابع نفتی صورت گرفت و به همین علت نیز شاهد پیشرفت زیادی در این زمینه بوده ایم تا اینکه در طی سالهای اخیر به منظور رهائی از وابستگی شدید کشور به نفت و نیز  با توجه  به ضرورت تأمین نیازهای کشور و رقابت در عرصه بین المللی، به تدریج بر اکتشاف و استخراج سایر منابع معدنی همت گماشته شد  یکی از منابعی که طی دهه اخیر به آن توجه خاصی شده است، منابع و ذخایر سنگ بالاخص سنگهای تزئینی می باشد. از آنجائیکه ایران از نظر کیفیت و میزان ذخایر سنگهای تزئینی و نما در جهان از موقعیت مناسبی برخوردار می‌باشد و از این حیث می توان گفت جزء ده کشور بر تر دنیا می باشد و به همین علت نیز انتظار می‌رود که سهم زیادی در تولید سنگهای تزئینی و نما در جهان برخوردار باشد ولی متأسفانه بعلت عدم توجه به این امر، تاکنون این مهم صورت نپذیرفته است و با توجه به توان بالقوه‌ای که در این زمینه در کشور وجود دارد و با اتکا به دانش و تکنولوژی روز دنیا بتوان گامی مهم برداشت.

ايران با دارا بودن بيش از 2 ميليارد تن ذخائر متنوع سنگهاي تزئيني و نما كه تا به حال 600 ميليون تن آن شناسايي شده در شمار 10 كشور عمدة دارنده ذخائر سنگ مي باشد و با توليد انبوه و سالانه اي كه دارد 10 درصد توليد جهاني را در اختيار دارد و اين منبع عظيم خدادادي موقعيت ويژه و ممتازي را براي ايران بوجود آورده است تا ايران يكي از بزرگترين توليد كننده هاي سنگ در جهان باشد. در حال حاضر بيش از 5 هزار واحد توليد سنگ و سنگبري در ايران وجود دارد كه 2500 تا 3000 واحد آن در استانهاي تهران ، قم و اصفهان قرار دارد.

از جمله سنگهای تزئینی که امروزه بعلت تقاضاهای فراوان داخلی و خارجی بازار مصرف زیادی پیدا نموده و رونق ویژه ای یافته است ، سنگ های مرمریت می باشد. مرمریت ها بصورت سنگهای دگرگون شده سفید، خاکستری و رنگی دیده می شوندکه به عالت تبلور دوباره دارای درخشندگی و شفافیت و زیبایی خاصی هستند و به همین جهت است، که در صنعت، سنگهای تزئینی جایگاه ویژه ای یافته اند.

مختصري در مورد مرمريت و تشكيل آن :

بطور کلی از مشخصه های مطلوب یک سنگ می توان رنگ یکنواخت و روشن آن، عدم وجود درزه و روزنه، عدم وجود لایه های رسی در داخل سنگ، عدم تغییر رنگ در مقابل نور آفتاب و آب وهوای محیط، یکنواختی دانه های تشکیل دهنده از نظر سختی و اندازه، ضریب جذب آب در حد کم ، مقاومت اصطکاکی و فشاری و کششی در حد مناسب و صیقل و جلا پذیری خوب را می‌توان نام برد.

از آنجائیکه این سنگ یکی از بهترین سنگ های معدن می باشد و جهت نمای ساختمانها و به عنوان سنگ تزئینی کاربرد دارد لذا باید به چند خصوصیت این قبیل سنگها توجه نمود.

مورد اول اینکه سنگها باید فاقد آثار ناشی از پدیده آلتراسیون باشند که این موضوع بیشتر در مورد سنگهای ولکانیکی و اذرین درونی صادق است .

مورد دوم اینکه سنگ مورد نظر تکتونیزه و میکروتکتونیزه نباشد و فاقد لایه بندی ظریف باشد. وجود دره ها و شکافها در متن سنگ، چه بصورت درزه های بسیار بزرگ و چه بشکل درزه های کوچک از استحکام سنگ میکاهد و همین درزه های کوچک و به ظاهر بی اهمیت باعث خرد شدن سنگ زیر دستگاههای برش ( قله بر) می گردد و سنگ درهنگام برش و صیقل دادن متلاشی میگردد.

در بسیاری از موار این درزه ها بویژه در سنگهای آهکی من جمله سنگ ذخیره مذکور ، بر اثر پدیده های ثانوی پر شده و سنگ استحکام لازم را  داراست . اغلب این درزه ها که بصورت رگچه‌های عموماً غیر منظم پدیدار می گردند ، رنگی متفاوت بامتن سنگ دارند که در مورد سنگ این ذخره این رگچعه ها به رنگ سفید تر و روشنتر از متن سنگ ظاهر گردیده اند.

مورد سوم قابلیت برش و ساب و صیقل پذیری سنگ مطرح است که با توجه به نتایج آزمایشات فیزیکی و مکانیکی نیز با وجود با لا بودن میزان وزن مخصوص سنگ مورد نظر ، تصور می‌رود که از جلاپذیری بالائی برخوردار باشد.

مورد چهارم نیز سختی سنگ می باشد. سختی سنگها بخصوص در مورد سنگخائی که در کف ها و  پله ها بکار می روند بایستی کافی باشد. البته سختی زیاد نیز شرایط برش و صیقل دادن سنگ را با مشکل مواجه نموده و هزینه محصول نهائی را نیز افزایسش می دهد ، لذا باید سنگ دارای سختی قتبل قبول باشد.

پنجمین مورد خصوصیتی از سنگ را که باید مد نظر قرار داد زیبائی ظاهری ،عدم تغییر رنگ و یا در صورت چند رنگی بودن تباین رنگهای متن سنگ می باشد.البته رنگ سنگ و کلاً جذابیت سنگ از نظر رنگ بستگی به سلیقه افراد و جاذبه بازار و مد دارد.

و نهایتاً آخرین موردی که می بایست جهت ذخایر سنگهای تزئینی به آن توجه نمود شرایط استخراج ماده معدنی می باشد. در شرایط کنونی شرایط استخراج روباز و آسان و بدون باطله برداری از عوامل مهم در انتخاب ذخایر این گونه سنگها می باشد.

در عین حال با توجه به محل نصب سنگ در بنا و محیط آب وهوایی محل مصرف آنها ویژگی های مطلوب سنگها ممکن است تغیییر کند. مثلاً سنگی که از نظر رنگ و صیقل‌پذیری و یکنواختی خوب بوده ولی مقاومت اصطکاکی کمی دارد می تواند در نما ودیواره ها به عنوان سنگ مطلوب مصرف شود ولی در کف نا مطلوب خواهد بود. خاستگاه سنگ های تزیینی ممکن است با عوامل تکتونیکی رابطه مستقیم داشته باشد. سنگها به مرور زمان تحت تاثیر عوامل تکتونیکی متراکم می شوند وکیفیت آنها بهتر می شود. سنگ‌های چینی وکریستال یا مرمریت از آهک های کریستالیزه می باشند که تحت تاثیر فشار و حرارت بالای دگرگونی قرار گرفته اند .

استخراج سنگها تابعی از عوامل تکتونیکی بخصوص درزه ها می باشند . آگاهی از میزان درزه ها و شکستگی ها ، نحوه استخراج کانسار را مشخص خواهد نمود. تاثیر گسلها و درزه‌ها بر سنگ‌های مختلف است. نظر به اینکه وجود درزه ها از مرغوبیت کانسار می کاهد سنگ های واقع در نواحی شکسته برای تهیه بلوک یا پلاک مناسب نیستند ولی ممکن است در سنگ های آذرین عامل خوبی برای سهولت در استخراج با شند. در مرمریت با وجود گسله ودرزه از کیفیت کانسار می کاهد. نتایج آنالیز های مختلف جهت تعییین خصوصیات فیزیکی، مکا نیکی، شیمیایی وپتروگرافی نشان می دهد که سنگ های ذخیره برای استفاده به عنوان سنگ تزیینی و نما و به ویژه در محیط های داخلی ساختمان مناسب است. همچنین به دلیل میزان مقاومت سایشی آن می توان به عنوان سنگ پله یا کف استفاده نمود.